Miran san je nešto za čim svi žudimo kada legnemo da spavamo. Međutim, postoje pojave, kao što je apneja, koje negativno utiču na san prije svega kod ljudi koji imaju ovaj problem, a zatim i na njihove partnere.
Ova pojava spada u poremećaje spavanja, a poznata je još i kao slip apneja (eng. sleep apnea) odnosno opstruktivni apnejički sindrom.
Apneja u snu se uglavnom odlikuje glasnim hrkanjem za vrijeme spavanja, a takođe može dovesti do toga da se ujutro osjećate nenaspavano i iscrpljeno.
Šta se dešava tokom apneje?
Dolazi do prekida disanja, odnosno pauza u disanju koje mogu trajati do 10 sekundi. Osoba nesvjesno zaustavlja disanje tokom sna i takvi prekidi se mogu pojaviti nekoliko stotina puta u toku noći. Takođe je moguće da se desi i gušenje u snu.
Ova pojava može dovesti do potencijalno ozbiljnih zdravstvenih komplikacija kao što su srčane bolesti i depresija. Osjećaj pospanosti može dovesti do manjka koncentracije tokom svakodnevnih aktivnosti što može izazvati niz problema.
U nastavku teksta ćemo detaljnije da se upoznamo sa tim šta je apneja, koji su simptomi i uzroci, te na koji način je moguće liječiti ovaj poremećaj u snu.
Sadržaj:
Šta je apneja i kakve vrste postoje?
Nastanak apneje može biti u vezi sa raznim uzrocima kao što je konzumiracija opojnih sredstava, neke neurološke bolesti i slično, ali je najčešći i najpoznati oblik apneja u snu.
Neke činjenice su:
- Apneja za vrijeme spavanja se najčešće javlja kod osoba koje su ušle u šestu deceniju života, ali takođe može uticati i na ljude bez obzira na godine, uključujući i djecu
- Kod odraslih prosjek je da jedna od pet osoba ima blage simptome apneje
- Kad je u pitanju umjerena ili teška slip apneja, kod odraslih jedna od petnaest osoba ima simptome ove vrste
- Žene u menopauzi i postmenopauzi imaju povećan rizik od ovog problema
Vrste apneje?
Ovde ćemo se osvrnuti na dvije osnove vrste a to su:
- Opstruktivna sleep apnea (OSA) – ovaj oblik je češći i dešava se kad mišići u zadnjem dijelu grla ne uspiju održati disajni put otvorenim. Ovo može uzrokovati isprekidan san i nizak nivo kiseonika u krvi.
- Centralna sleep apnea (CSA) – oblik koji se rjeđe javlja, a gdje mozak ne uspijeva pravilno kontolisati disanje tokom spavanja.
Ako se kod vas javi sumnja da imate apneju, preprouka jeste da se obratite ljekaru kako bi ste spriječili potencijalne probleme i komplikacije kao što su hipertenzija, bolesti srca, raspoloženje, problemi sa pamćenjem i slično.
Da bi se utvdila vrsta i težine sleep apnee uzimaju se dvije stvari u obzir, a to su hipopeja (smanjenje protoka vazduha ispod 50% tokom sna) i AHI indeks (ukupan broj apneja i hipopneja u toku jednog sata sna).
Prema ovim parametrima:
- AHI indeks do 5 – ne postoji
- AHI indeks od 6 do 15 – laka slip apneja
- AHI indeks od 16 do 30 – Srednje teška apnea
- AhI indeks preko 30 – Teška sleep apnea
Apneja simptomi
Dešava se da osoba koja ima apneju za vrijeme spavanja i nije svjesna svojih simptoma. Ali neko ko spava sa tom osobom u istom krevetu ili prostoriji može primjetiti simptome kao što su prestanak disanja, dahtanje, buđenje i ponovno vraćanje u san.
Česti apneja simptomi jeste kad ste pospani tokom dana, a što je uzrokovano prekidima spavanja noću.
Ukoliko vam neko ukaže na sljedeće pojave ili ih sami primjetite može se reći da imate simptome apneje:
- Isprekidan san ili nesanica
- Poteškoće u koncentraciji
- Glasno hrkanje
- Buđenje tokom noći radi odlaska u toalet
- Bol u grlu ili suva usta nakon buđenja
- Jutarnja glavobolja
- Žgaravica i problemi sa želucem
- Razdražljivost
- Smanjen libido i erektilna disfunkcija
- Pretjerana dnevna pospanost (hipersomnija)
- Nedostatak koncentracije
Prema nekim analizama pretpostavlja se da obim vrata može biti doveden u vezu sa apnejom. Ukoliko osoba ima veći obim onda su veće šanse da se pojavi ovaj problem.
Snažno hrkanje može ukazivati na potencijalno ozbiljan problem, ali to ne mora da znači da je u pitanju opstruktivna apneja.
U svakom slučaju ako neki od navedenih simptoma postanu učestali obavezno se javite doktoru kako bi ste tačno utvrdili o čemu se radi.
Šta uzrokuje nastanka apneje?
Različiti su uzroci koji mogu doprinijeti blokiranju ili kolapsu disajnih puteva.
- Mišićne promjene – kada ljudi spavaju, mišići koji drže disajni put otvorenim se opuštaju, zajedno sa jezikom, uzrokujući da se dišni put suzi. Ne možete dobiti dovoljno vazduha, što može dovesti do sniženog nivoa kiseonika u krvi.
- Fizičke prepreke – dodatno zadebljano tkivo ili prekomjerne zalihe masnoće oko disajnih puteva mogu ograničiti protok zraka, što može dovesti do hrkanja koje je povezano sa opstruktivnom apnejom.
- Funkcija mozga – u centralnoj apneji neurološke kontrole disanja ne funckionišu na pravi način, što dovodi do poremaćaja disanja. Ovo je u uskoj vezi sa tim ako ste imali moždani udar ili usporen rad srca, boravili ste na izuzteno visokoj nadmorskoj visini ili ste koristili određene lijekove za smanjenje bola.
Kada se disajni put potpuno blokira, prestaje disanje dok mozak ne osjeti problem te onda budi osobu kako bi došlo do ponovnog otvaranja dišnog puta. Često osoba nije svjesna ovih dešavanja, iako se ona ponavljaju puno puta tokom spavanja.
Faktori rizika koji mogu mogu dovesti do nastanka slip apneje
Uprkos tome što je opstruktivna apneja u snu najčešći slučaj kod starijih osoba, lica svih dobi mogu biti izložena ovom poremećaju. Kod muškaraca se poremećaj spavanja dešava češće nego kod žena. Bez obzira da li se radi o OSA (opstruktivna) ili CSA (centralna apneja), neki od faktora rizika su:
- Spavanje na leđima
- Gojaznost i višak kilograma
- Pušenje
- Iznenadno debljanje
- Veliki krajnici
- Uvučena brada
- Menopauza
- Porodična anamneza
- Srčani poremećaji
- Moždani udar
- Lijekovi
Kako dijagnostifikovati apneju?
Svako ko se tokom dana osjeća hronično umornim, trebao bi potražiti savjet doktora kako bi se utvrdio tačan uzrok i potrebni koraci za rješavanje problema.
Dijagnoza se uglavnom radi tako što se prati spavanje gdje se bilježe moždani talasi, pokreti očiju i nogu, nivo kiseonika, protok vazduha i ritam srca. Na osnovu tih testova se zaključuje postojanje apneje. Pored toga tu su još:
- Anamnestetički podaci: hrkanje, kilaža, umor i pospanost tokom dana
- Fizički izgled osebe sa poremećajem sna
- Testovi : jedan od njih je Epwort
- Sistemi koji testiraju osobu tokom cijele noći
- Noćna polisomnografija: radi se u laboratoriji gdje se tokom noćenja pacijenta prate simptomi. U zavisnosti od rezultata, pacijent može ostati više od jedne noći.
Da bi ste se riješili hrkanja možete koristiti i jedinstvene Snore Terminator magnete protiv hrkanja. Jednostvno i bez komplikacija.
Apneja u snu liječenje
Apneja često utiče na kvalitet života i može proizvesti razne komplikacije, kao što su depresija, srčani i moždani udar, pad koncentracije, problemi prilikom upravljanja motornim vozilima itd.
Kako se liječi apneja?
U zavisnosti od uzroka kao i stepena ovog poremećaja, postoje i različite metode liječenja slip apneje. Cilj svakog tretmana jeste da se dovede do normalizacije disanja tokom spavanja. Ukoliko se disanje normaliizuje to može dovesti do određenih poboljšanja po cjelokupan organizam:
- Eliminiše dnevni umor
- Uklanja neželjene promjene kad je mentalno zdravlje u pitanju
- Uklanja nedostatak sna
- Sprečava kardiovaskularne promjene nasta usled naprezanja tokom nepravilnog disanja
Promijenite životne navike
Način života se odražava na naš organizam, da li u pozitivnom ili negativnom smislu. Takav je slučaj i ovde. Ukoliko želite smanjiti simptome apneje, potrebno je krenuti od osnovnih stvari, a to je svakodnevnica.
Ne znači da će promjena nekih navika u konačnici uspješno uticati na liječenje apneje u snu, al svakako može doprinijete poboljšanju.
Stvari o kojima bi ste trebali povesti računa:
- Alkohol izbacite
- Pušenje ostavite
- Višak kilograma nastojte smanjiti putem ishrane i vježbi
- Pokušajte spavati na boku
Zaboravite na hrkanje i prekid sna
CPAP terapija
CPAP terapija kojom se liječi apneja je ustvari aparat koji služi kao podrška kako bi ste imali neometano disanje.
Aparat radi na principu da unosi vazduh u disajne puteve putem maske koju ste stavili na nos i usta. Masku nosite tokom spavanja, te na taj način dolazi do sprečavanja zatvaranja disajnih puteva.
U rijetkim slučajevima se mogu javiti poteškoće kod nekih osoba kad je CPAP tretman u pitanju. Ako pravilno stavite masku neće doći do oticanja podočnjaka i vrlo lako ćete se prilagoditi.
Sa druge strane ako imate probleme prilikom dotoka vazduha, dodavanje vlage zraku kroz masku može pomoći da se lakše navikente.
Ova terapija je dugotrajna, a koliko će trajati zavisi i od toga da li će doći do izliječenja ukoliko promijenite način života.
Stoga prvo krenite sa korigovanjem navika, jer cijena CPAP aparata nije zanemarljiva.
Postoje i neki drugi aparti kojima se liječi sleep apnea ali nisu tako efikasni kao gore navedeni.
Ovaj metod liječenja slip apneje je poslednji korak prije onog što svi želimo izbjeći a to operativni zahvat.
Liječenje operacijom
Postoje razne hirurške procedure za opstruktivnu apneju koje mogu proširiti disajne puteve. Operacija se može koristiti za ukrućivanje ili skupljanje opstrukcijskog tkiva ili uklanjanje suvišnog tkiva ili povećanih krajnika.
Liječenju apneje putem operacije se pristupa kada nijedan drugi tretman nije dao rezultata. Navešćemo neke metode:
- Uklanjanje tkiva: uklanja se tkivo sa zadnje strane usta i vrha grla, a uklanjaju se i krajnici. Operacija može biti uspješna i da spriječi vibriranje i prestanak hrkanja.
- Skupljanje tkiva: smanjuje se tkivo na zadnjem dijelu usta. Ovaj postupak se koristi ako imate umjerenu apneju u snu.
- Pomjeranje vilice: u ovom postupku se čeljust pomiče prema naprijed. To povećava prostor iza jezika , a postupak je poznat i kao maksilomandibularni.
- Implanti: plastične šipke se hirurški ugrađuju u meko nepce.
- Stimulacija živaca: za ovo je potrebna operacija za umetanje stimulatora za nerv koji kontroliše pokrete jezika. Stimulacija pomaže da jezik bude u položaju takvom da disajni put ostane otvoren.
Zaključak
Poremećaj spavanja poznat kao sleep apnea može osobi koja ga ima izazvati niz problema i neugodnosti. Vaša svakodnevnica može biti narušena usljed neispavanosti koja je uzrokovana prekidom spavanja, gušenjem u snu i slično.
Takvo stanje se može negativno odraziti na recimo vaš posao. Ako taj posao vuče i neke rizike sa sobom (građevinski radnik, vozač kamiona i slično), onda to postaje ozbiljan problem.
Da ne govorimo o ljudima koji spavaju sa vama u istoj prostoriji i njihovom stresu usled nenaspavanosti kojoj oni sami nisu uzrok.
Pojavljivanje bilo kakvih simptoma koji ukazuju na apneju bi trebalo da vam da dovoljan razlog da se obratite doktoru.
Komentarišite